عصب‌ کشی دندان یا روت کانال (Root Canal) درمانی است برای ترمیم و نجات دندانی که ریشه‌­اش آسیب‌دیده یا آلوده‌‌ شده ­است. در این روش، دندان‌پزشک برای نگه‌داشتن دندان و درمان دردهایی که ناشی از عصب دندان است، عصب را به کمک بی‌حسی موضعی و ابزار دندان‌پزشکی بیرون می‌کشد.

اگر می‌خواهید بدانید که مراحل عصب کشی دندان چگونه انجام می‌گیرد یا اگر می‌خواهید بدانید عوارض عصب کشی دندان چیست، حتما ادامه این مطلب از مجله سلامت دکتر ساینا را بخوانید، چراکه ما قصد داریم در ادامه به طور کامل سوالات شما عزیزان پاسخ دهیم. پس با ما همراه شود.

عصب ‌کِشی یا عصب ‌کُشی؛ کدام درست است؟

از همین ابتدای کار بهتر است تکلیفمان را با تلفظ نام این روش درمانی مشخص کنیم. بسیاری از افراد در طول فرایند درمان خود، اصطلاح عصب ‌کِشی را به اشتباه «عصب ‌کُشی» می‌گویند. این عمل درمانی در زبان انگلیسی و اصطلاح علمی Root Canal Therapy (درمان کانال ریشه) نام دارد که به اختصار RCT نیز نوشته می‌شود.

عده‌ای از دندان‌پزشک‌ها نیز ترجیح می‌دهند که از عبارت «درمان کانال ریشه» به جای عصب‌کِشی استفاده کنند.

عصب‌ کشی چیست؟

عصب کشی دندان یا روت کانال شامل از بین بردن بخش داخلی و نرم دندان یا پالپ (pulp) است. پالپ از اعصاب، بافت همبند و عروق خونی ساخته شده است و درون کانال ریشه قرار دارد. (کانال ریشه اصطلاحی است که برای توصیف حفره طبیعی در مرکز دندان به کار می رود) پالپ، دندان را تغذیه و رطوبت مواد اطراف را تأمین می‌کند. دلایل زیادی وجود دارد که می‌تواند به پالپ و اعصاب دندان آسیب برساند. در چنین شرایطی می‌توان به کمک عصب کشی، دندان را ترمیم کرد.

عصب کشی دندان توسط دندانپزشک عمومی یا متخصصی که به‌عنوان متخصص ریشه دندان شناخته می‌شود انجام می‌گیرد.

چرا به عصب ‌کشی دندان نیاز است؟

وقتی آسیب دندان به عصب می‎رسد، خطر تجزیه‌ی بافت عصبی و رشد باکتری در زیر دندان‌ها را به همراه خواهد داشت که در اولین قدم باعث عفونت یا آبسه‌ی دندان می‌شود.

آبسه‌ی دندان یک محفظه‌ی پر از چرک است که در انتهای ریشه دندان تشکیل می‌شود. آبسه وقتی رخ می‌دهد که عفونت در طول ریشه‌های دندان گسترش یافته باشد و با خطر ترکیدن و احتمال نفوذ چرک به داخل بدن همراه است.

خطرات از بین نبردن عصب دندان

علاوه بر آبسه‌ی دندان و عفونت شدیدی که در کانال ریشه‌ دندان رخ می‌دهد، از بین نبردن کانال عصبی دندان با خطرات زیر نیز همراه خواهد بود:

• تورم صورت، به‌خصوص گونه‌ها و گردن
• ریزش استخوان در اطراف ریشه‌ی عصب دندان
• سوراخ شدن دندان و لثه
• پوسیدگی‌های عمیق

علائم دندان‌هایی که به عصب‌ کشی نیاز دارند

تنها راه برای اطمینان از اینکه به عصب کشی دندان نیاز دارید یا خیر، مراجعه به دندانپزشک است. اما چندین علامت هشدار دهنده وجود دارد که باید مراقب آنها باشید و در صورت مشاهده‌ی آنها در اسرع وقت به دندان‌پزشک مراجعه کنید، چرا که هر چه زودتر مشکل دندان تشخیص داده شود درمان موفق‌‌تری خواهید داشت.

درد مداوم

یکی از علائمی که نشان می‌دهد دندان شما ممکن است به عصب کشی نیاز داشته باشد درد مداوم دندان است که همیشه شما را آزار می‌دهد یا ممکن است هر از گاهی برطرف شود، اما همیشه برمی گردد.

این درد را ممکن است در اعماق استخوان دندان احساس کنید یا ممکن است احساس درد در صورت، فک یا سایر دندان های خود داشته باشید.

سایر علل درد دندان

یادتان باشد که درد دندان ممکن است دلایل دیگری غیر از مشکل عصب دندان داشته باشد. برخی دیگر از احتمالات درد دندان عبارتند از:

• بیماری لثه
• ایحاد یک حفره در دندان
• درد ناشی از عفونت سینوس یا مشکلات دیگر
• دردی که به دنبال دندان پر شده و آسیب دیده ایجاد مشود
• درد ناشی از یک دندان نهفته که ممکن است آلوده باشد

اگر هر یک از این علائم را مشاهده کردید مهم است که هر چه سریعتر به دندانپزشک مراجعه کنید. یادتان باشد هرچه دندان شما زودتر قابل درمان باشد نتیجه آن بهتر خواهد بود.

حساسیت به گرما و سرما

اگر دندان شما هنگام خوردن غذای گرم یا سرد نظیر چای، بستنی یا آب یخ درد می‌گیرد یا حساس شده، ممکن است نشانه‌ای باشد که رگ‌ها و اعصاب دندان شما آسیب دیده‌اند. این حساسیت می‌تواند مانند یک درد مبهم یا یک درد شدید احساس شود. اگر این درد برای مدت طولانی طولانی ادامه داشته باشد باید حتما به دندانپزشک مراجعه کنید، چراکه ممکن است به عصب کشی دندان نیاز داشته باشید.

 

 تغییر رنگ دندان

عفونت در پالپ دندان می‌تواند باعث تغییر رنگ دندان شود. ضربه به دندان یا تجزیه بافت داخلی دندان نیز می‌تواند به ریشه آسیب برساند و به دندان ظاهری سیاه و سفید مایل به خاکستری بدهد.

البته تغییر رنگ دندان می‌تواند دلایل دیگری نیز داشته باشد، به همین دلیل بهتر است در صورت تغییر رنگ دندان به دندانپزشک مراجعه کنید تا علت آن مشخص شود.

لثه‌های متورم به همراه بوی ناخوشایند دهان

تورم لثه در مجاورت دندان دردناک می‌تواند نشانه این باشد که دندان شما به عصب کشی نیاز دارد. تورم ممکن است بیاید و برود. ممکن است هنگام لمس آن حساس باشد یا لمس آن دردناک نباشد.

همچنین ممکن است کمی آبسه روی لثه داشته باشید. آبسه دندان ممکن است از عفونت دندان چرک خارج کند و طعم ناخوشایندی را در دهان شما ایجاد کند و نفس شما را بو کند.

تحرک یا لق شدن دندان

وقتی دندان شما به عصب برسد ممکن است لق شود. مواد زائد اسیدی موجود در بافت دندان می‌تواند باعث نرمی استخوان اطراف ریشه دندان و تحرک آن شود. البته لق شدن دندان می‌تواند دلایل دیگری هم داشته باشد و تشخیص دقیق علت آن توسط دندانپرشک و بعد از معاینه دقیق امکانپذیر است.

آشنایی با مراحل عصب کشی دندان

قبل از شروع عصب کشی دندانپزشک از دندان عکس می‌گیرد تا تعداد کانال‌­های مورد نیاز برای عصب کشی دندان مشخص شود. همچنین اگر مشکل مربوط به عصب دندان باعث تورم صورت یا تب شده باشد، دندان‌پزشک ممکن است قبل از عصب‌ کشی، مصرف آنتی‌بیوتیک را تجویز ‌کند تا عفونت از بین برود. در چنین شرایطی ممکن است دندانپزشک تا بهبود تورم دهان چند روزی صبر کند و سپس عصب‌ کشی را انجام دهد. عصب کشی یا روت کانال شامل چهار مرحله است:

مرحله اول: بی‌حسی موضعی

دندانپزشک مقدار کمی از داروهای بی‌حس کننده را روی لثه و در نزدیکی دندان آسیب دیده تزریق می‌کند. این بی‌حس موضعی باعث می‌شود طی انجام عصب کشی دندان هیچگونه دردی را حس نکنید.

مرحله دوم: برداشتن پالپ دندان

وقتی دندان شما بی حس شد متخصص اندودنتیست یا دندانپزشک عمومی در قسمت بالای دندان شکاف کوچکی ایجاد می‌کند. هنگامی که پالپ آلوده یا آسیب دیده در معرض دید قرار گرفت، پزشک با استفاده از ابزارهای ویژه‌ای، آنرا برمی‌دارد. تمیز کردن تمام مسیر کانال دندان بهدقت بسیار بالایی از جانب دندانپزشک نیاز دارد.

مرحله سوم: از بین بردن عفونت به کمک آنتی‌بیوتیک

پس از برداشتن مغز و پالپ دندان، دندانپزشک ممکن است موضع باز شده را با یک آنتی‌بیوتیک موضعی پوشش داده تا عفونت ایجاد شده را از بین برده و مانع از عود مجدد آن شود.

پس از تمیز کردن و ضد عفونی شدن کانال‌ها، دندانپزشک دندان را با خمیر سیلر و مادهای لاستیک مانندی به نام گوتاپرکا پر می‌کند. دندانپزشک همچنین ممکن است برای اطمینان از سرکوب عفونت اروهای آنتی‌بیوتیک خوراکی را تجویز کند.

مرحله چهارم عصب کشی دندان: پر کردن موقتی

دندانپزشک بعد از درمان ریشه دندان و پر کردن شکاف کوچکی که در قسمت بالای دندان ایجاد کرده بود به‌صورت موقتی آن را پانسمان می‌کند تا کانال دندان از آسیب ناشی از بزاق در امان بماند.

چند روز پس از فرآیند عصب کشی دندان شما با دندانپزشک خود ملاقاتی خواهید داشت. دندانپزشک در این جلسه از دندان شما با کمک اشعه ایکس تصاویری تهیه خواهد کرد تا مطمئن شود عفونت روت کانال بطور کلی از بین رفته باشد. در این مرحله دندانپزشک شما پانسمان عصب کشی دندان را برداشته و اقدام به پر کردن دائمی دندان خواهد کرد.

استفاده از روکش یا تاج دائمی دندان

اگر ترجیح شما این است که بعد از عصب کشی دندان از روکش یا تاج دندان به‌صورت دائمی استفاده کنید، دندانپزشک ممکن است یک تاج دائمی را روی دندان شما قرار دهد. روکش یا تاج در واقع دندانی مصنوعی است که شبیه تاج دندان واقعی است و کسی متوجه مصنوعی بودن آن نخواهد شد.

عوارض احتمالی عصب کشی دندان

ممکن است پس از عصب کشی مشکلات جدیدی در دندان اتفاق بیفتد. از جمله مشکلات احتمالی که بعد از عصب کشی دندان رخ می‌دهد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عفونت ریشه دندان عصب کشی شده به دلیل باقی ماندن مقدار اندکی باکتری در کانال ریشه دندان
• ترک خوردگی ریشه دندان
• ورود مجدد به باکتری‌ها به داخل دندان به دلیل تجزیه مواد آب بندی کانال ریشه با گذشت زمان

راهکارهای از بین بردن عوارض عصب کشی دندان

در بسیاری از موارد مشکلات ناشی از عصب کشی دندان را با معالجه مجدد می‌توان برطرف کرد، اما در مواردی نیز ممکن است برای نجات دندان نیاز به جراحی باشد. متداول‌ترین روش عمل جراحی اپی کوکتومی یا برداشتن ریشه است.

التهاب یا عفونت در ناحیه استخوانی اطراف انتهای دندان را تسکین می‌دهد. در این روش لثه باز شده و بافت آلوده برداشته می‌شود. گاهی اوقات نیز لازم است انتهای ریشه برداشته ‌شود. در مواردی نیز ممکن است یک پر کننده کوچک برای آب بندی مجدد کانال ریشه قرار داده شود.

راه‌هایی برای جلوگیری از مشکلات عصب دندان

برای این‌که پوسیدگی و مشکلات دندان به ریشه نرسد، رعایت بهداشت دندان بسیار ضروری و مفید خواهد بود. به خاطر داشته باشید که سالم و تمیز نگه داشتن دندان‌ها از بروز بسیاری از مشکلات به شدت پیشگیری می‌کند.

این نکات را برای سالم نگه داشتن دندان‌های خود رعایت کنید:

•  حداقل دو بار در روز دندان‌های خود را مسواک بزنید.
• حداقل روزی یک مرتبه بین دندان‌های خود نخ دندان بکشید.
•  از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید.
• هر ۶ ماه یک ‌بار برای معاینه به دندان‌پزشک مراجعه کنید.
• حداقل یک بار در سال برای پاک‌سازی عمیق دندان‌هایتان به دندان‌پزشک مراجعه کنید.
• مصرف مواد شیرین و کربوهیدرات‌ها را کاهش دهید.
• بعد از مصرف غذاهای قندی، به سرعت دندان‌ها را مسواک زده و دهان خود را بشویید.

کلام آخر کلینیک دندانپزشکی سهرابی

یادتان باشد که درمان به موقع مشکلات دهان و دندان به‌طور معمول منجر به نتیجه بهتری می‌شود. پس بهتر است دندان درد و مشکلات جزئی دندان را نادیده نگیرید و در اسرع وقت به دندانپزشک مراجعه کنید تا با تشخیص و شروع درمان بتوانید دندان خود را حفظ کنید.